2-مرکاپتواتانول – 2-MERCAPTOETHANOL, AR GRADE

2-مرکاپتواتانول (2-Mercaptoethanol) که به اختصار β-ME یا BME نیز نامیده می‌شود، ترکیبی آلی با فرمول HOCH2CH2SH است. این مایع شفاف و بی‌رنگ، دارای بوی بسیار تند، نامطبوع و مشخص “تخم‌مرغ گندیده” است که ویژگی مشترک ترکیبات گوگردی (تیول‌ها) می‌باشد. این ماده دوکاره، هم دارای گروه هیدروکسیل (-OH) و هم دارای گروه تیول (-SH) است، اما شهرت و کاربرد اصلی آن به خاطر گروه تیول و خاصیت “احیاکنندگی” (Reducing) قوی آن است. در بیوشیمی و زیست‌شناسی مولکولی، 2-مرکاپتواتانول ابزاری حیاتی برای دستکاری ساختار پروتئین‌هاست. این ماده با شکستن پیوندهای دی‌سولفیدی (S-S) که بین اسیدهای آمینه سیستئین برقرار است، ساختار سوم و چهارم پروتئین‌ها را از هم باز می‌کند (Denaturation) و آن‌ها را به زنجیره‌های خطی پلی‌پپتیدی تبدیل می‌نماید.

نقش کلیدی در الکتروفورز و وسترن بلات

مهم‌ترین کاربرد BME در تهیه بافر نمونه (Loading Buffer) برای تکنیک الکتروفورز ژل پلی‌اکریل‌آمید (SDS-PAGE) است. با افزودن این ماده و حرارت دادن نمونه، تمام پیوندهای عرضی پروتئین شکسته شده و زیرواحدها از هم جدا می‌شوند تا تفکیک صرفاً بر اساس وزن مولکولی انجام شود. همچنین در آزمایشگاه‌های کشت سلول، مقادیر بسیار رقیق آن به محیط کشت اضافه می‌شود تا از استرس اکسیداتیو سلول‌ها جلوگیری کرده و رشد آن‌ها را تقویت کند (به عنوان پیش‌ساز گلوتاتیون).

نکات ایمنی و جایگزین‌ها

به دلیل بوی بد و سمیت، کار با این ماده باید همیشه زیر هود شیمیایی انجام شود. امروزه در برخی کاربردها از DTT یا TCEP که بوی کمتری دارند به عنوان جایگزین استفاده می‌شود، اما BME به دلیل قیمت مناسب و پایداری در محلول، همچنان پرمصرف‌ترین معرف احیاکننده است.

کاربردها و مصارف

• شکستن پیوندهای دی‌سولفیدی در الکتروفورز پروتئین (SDS-PAGE).
• جلوگیری از اکسیداسیون پروتئین‌ها در بافرهای لیزکننده و استخراج.
• افزودنی محیط کشت سلولی (مانند لنفوسیت‌ها) برای حذف رادیکال‌های آزاد.
• حذف RNase در فرآیندهای استخراج RNA.
• سنتز رزین‌ها و پلیمرهای گوگردی.

نکات ایمنی

• سمی و بدبو: بخارات آن سمی است و بوی بسیار زننده‌ای دارد؛ فقط زیر هود استفاده شود.
• جذب پوستی: به راحتی از پوست جذب می‌شود و می‌تواند کشنده باشد (دستکش نیتریل دوبل).
• محیط زیست: برای آبزیان بسیار سمی است.
• نگهداری: در ظروف کاملاً کیپ و دور از اکسیدکننده‌ها.