مس (II) سولفات پنتا هیدرات (کات کبود) – CUPRIC SULPHATE (Pentahydrate), AR GRADE

مس (II) سولفات پنتا هیدرات (CuSO4·5H2O) که به نام کات کبود شناخته می‌شود، منبع استاندارد و حیاتی برای تأمین عنصر ریزمغذی **مس (Copper)** در محیط‌های کشت بافت گیاهی (مانند فرمولاسیون MS با غلظت دقیق 0.025 mg/L) است. اگرچه مس در مقادیر بسیار ناچیز (میکرونیوترینت) مورد نیاز است، اما نقش‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متعددی دارد که حذف آن از محیط کشت منجر به اختلالات شدید رشدی می‌شود. یون مس (Cu2+) به عنوان یک کوفاکتور فلزی در ساختار بسیاری از آنزیم‌های اکسیداتیو عمل می‌کند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: ۱. **سیتوکروم اکسیداز:** آخرین آنزیم در زنجیره انتقال الکترون میتوکندری که برای تنفس سلولی و تولید ATP ضروری است. ۲. **آسکوربات اکسیداز و پلی‌فنول اکسیداز:** آنزیم‌هایی که در متابولیسم دیواره سلولی و پاسخ به تنش‌ها نقش دارند. ۳. **پلاستوسیانین (Plastocyanin):** پروتئینی حاوی مس در زنجیره انتقال الکترون فتوسنتزی که الکترون‌ها را بین فتوسیستم II و I منتقل می‌کند. ۴. **سنتز لیگنین:** مس برای فعالیت آنزیم‌هایی که در پلیمریزاسیون فنول‌ها و تشکیل لیگنین (چوبی شدن) نقش دارند، ضروری است؛ بنابراین کمبود آن باعث ضعف دیواره سلولی و خمیدگی ساقه‌ها می‌شود.

در کشت بافت، کمبود مس معمولاً با علائمی مانند توقف رشد، نکروز نوک شاخساره‌ها (Dieback)، بدشکلی برگ‌های جوان و کاهش فتوسنتز ظاهر می‌شود. از سوی دیگر، غلظت بالای مس بسیار سمی است (فیتوتوکسیک) و می‌تواند باعث مهار رشد ریشه، آسیب به غشاها و کلروز ناشی از جابجایی آهن شود. بنابراین، استفاده از محلول‌های استوک دقیق و گرید آزمایشگاهی (AR) که فاقد ناخالصی‌های فلزی دیگر باشد، برای تنظیم دقیق غلظت مس در محیط کشت الزامی است. همچنین مس نقش مهمی در گیرنده‌های هورمون اتیلن دارد و می‌تواند پیری و ریزش برگ‌ها را تنظیم کند.

کاربردها و مصارف

• تأمین ریزمغذی مس در تمام محیط‌های کشت پایه (MS, B5, N6, Woody Plant Medium).
• فعال‌سازی آنزیم‌های اکسیداز درگیر در ساخت دیواره سلولی و لیگنین.
• جزء ضروری پروتئین پلاستوسیانین در فتوسنتز.
• تنظیم پاسخ گیاه به هورمون اتیلن.

نکات ایمنی

• سمیت محیطی: برای آبزیان بسیار سمی است؛ محلول‌های غلیظ نباید در فاضلاب ریخته شوند.
• رطوبت: در هوای خشک آب تبلور خود را از دست می‌دهد و سفید می‌شود (Efflorescent).
• نگهداری: در جای خشک و خنک.