ساپونین – SAPONIN

ساپونین (Saponin) مخلوطی از گلیکوزیدهای گیاهی است که از منابعی مانند درخت یوکا یا کویلاجا استخراج می‌شود. نام آن از کلمه لاتین “Sapo” (صابون) گرفته شده، زیرا محلول آبی آن با تکان دادن، کفی پایدار و غلیظ ایجاد می‌کند. در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، ساپونین به عنوان یک دترجنت ملایم برای “نفوذپذیر کردن” (Permeabilization) غشای سلولی استفاده می‌شود؛ این ماده با کلسترول غشا برهم‌کنش داده و منافذی ایجاد می‌کند که اجازه ورود آنتی‌بادی‌ها و رنگ‌ها را به داخل سلول می‌دهد (بدون تخریب کامل سلول). همچنین یک عامل “همولیتیک” (Hemolytic) قوی است که گلبول‌های قرمز خون را لیز می‌کند.

کاربردها و مصارف

• نفوذپذیر کردن غشا در ایمونوسیتوشیمی و فلوسایتومتری.
• عامل کف‌زا (Foaming agent) در نوشیدنی‌ها و کپسول‌های آتش‌نشانی.
• آدجوانت در واکسن‌سازی (تحریک سیستم ایمنی).
• استاندارد همولیز در آزمایشگاه خون.

نکات ایمنی

• سمیت: تزریق وریدی آن خطرناک است (همولیز شدید).
• تحریک: پودر آن بینی و گلو را به شدت تحریک می‌کند (عطسه‌آور).
• نگهداری: در جای خشک.