اکتیدیون (سیکلوهگزیمید) – ACTIDIONE (Cycloheximide), AR GRADE

اکتیدیون (Actidione) که نام علمی آن “سیکلوهگزیمید” (Cycloheximide) است، یک آنتی‌بیوتیک طبیعی تولید شده توسط باکتری *Streptomyces griseus* می‌باشد. این ماده پودری کریستالی سفید یا کرم رنگ است که به شدت سمی می‌باشد. مکانیسم اثر سیکلوهگزیمید بسیار خاص است: این ماده با اتصال به ریبوزوم، مرحله انتقال (Translocation) را در سنتز پروتئین مهار می‌کند. نکته کلیدی اینجاست که این اثر فقط روی سلول‌های یوکاریوتی (قارچ‌ها، گیاهان، حیوانات) است و روی باکتری‌ها (پروکاریوت‌ها) تأثیر ندارد. به همین دلیل، مهم‌ترین کاربرد آزمایشگاهی آن در میکروبیولوژی، افزودن به محیط‌های کشت باکتریایی انتخابی است تا از رشد ناخواسته قارچ‌ها، مخمرها و کپک‌های محیطی جلوگیری شود (بدون اینکه به باکتری آسیب بزند). همچنین در تحقیقات بیولوژی سلولی، برای متوقف کردن سنتز پروتئین و بررسی نیم‌عمر پروتئین‌ها یا بیان ژن استفاده می‌شود.

کاربرد در کشاورزی و تحقیقات سرطان

در گذشته از این ماده به عنوان قارچ‌کش کشاورزی استفاده می‌شد، اما به دلیل سمیت بالا برای انسان و محیط زیست، کاربرد آن محدود شده است. در تحقیقات سرطان، به دلیل توانایی در القای آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی شده سلول)، مورد مطالعه است. کار با این ماده نیازمند رعایت شدیدترین تدابیر ایمنی است.

کاربردها و مصارف

• افزودنی ضد قارچ در محیط‌های کشت باکتریایی انتخابی.
• مهارکننده سنتز پروتئین (ترجمه) در تحقیقات سلولی یوکاریوتی.
• مطالعات بیان ژن و پایداری mRNA.
• تحقیقات سم‌شناسی و آپوپتوز.

نکات ایمنی

• سمیت فوق‌العاده بالا: حتی مقادیر کم آن می‌تواند کشنده باشد.
• تراتوژن: باعث نقص جنین می‌شود (خطر برای زنان باردار).
• محرک: تماس با پوست و غشاها خطرناک است.
• تجهیزات: کار فقط با دستکش، ماسک فیلتردار و زیر هود.
• دفع: به عنوان زباله شیمیایی بسیار خطرناک.